Quân nhân Ukraine trong cuộc xung đột với lực lượng Nga ở vùng Lugansk, ngày 25/2/2022. (Ảnh: AFP/TTXVN)Nhận định về tác động của cuộc chiến Ukraine trên bàn cờ địa chính trị thế giới, nhật báo "Les Echos" (Pháp) cho rằng tuy cuộc chiến chưa biết đến bao giờ mới kết thúc và cũng không biết kết cục sẽ ra sao, nhưng ngay từ bây giờ, chiến sự ở Ukraine đã làm thay đổi hướng đi của các quân cờ.
Từ châu Á đến Trung Đông, từ châu Phi đến châu Mỹ Latinh, tất nhiên không thể không nhắc đến châu Âu và Mỹ, tất cả đều đặt ra cùng một câu hỏi, như thể chiến tranh đang xảy ra, nếu không phải là toàn cầu, thì ít nhất cũng đang bị toàn cầu hóa. Cuộc chiến này sẽ khiến các quốc gia thay đổi như thế nào? Làm cách nào để có thể tự bảo vệ mình và/hoặc hưởng lợi từ nó?
Ảnh hưởng của nước Nga sẽ giảm đi
Tất nhiên, có nhiều binh sỹ Nga ở Ukraine hơn vì họ đang ngày càng kiểm soát được lãnh thổ nước này. Nhưng trên thế giới, ảnh hưởng của nước Nga sẽ yếu hơn và sẽ ngày càng ít người có hứng thú với tính cách gia trưởng theo kiểu của Tổng thống Putin.
Chủ nhân của Điện Kremlin, ngày hôm qua còn là hình mẫu cho nhiều người theo chủ nghĩa dân túy, mà đa số trong đó hiện đang là nạn nhân của cuộc chiến ở Ukraine.
Nhưng cũng nhờ ông Putin mà Ukraine đã tìm thấy được bản sắc dân tộc và các nước ở châu Âu đã nỗ lực nhiều hơn để tự bảo vệ mình. Sợ hãi và phẫn nộ, Liên minh châu Âu (EU) tự tìm thấy những nguồn lực mà họ chưa hề biết đến và đang cố gắng chứng minh rằng "chiến tranh kinh tế" có thể gây tổn hại lớn cho một cường quốc quân sự nhưng nghèo như Nga.
[Tổng thống Ukraine kêu gọi đàm phán hòa bình toàn diện với Nga]
Trước đây, Liên Xô sụp đổ vì khoảng cách giữa sức mạnh quân sự và sự bất lực về kinh tế, và rất có thể ông Putin sẽ lặp lại sai lầm này của những người đã từng nắm giữ vận mệnh Liên Xô.
Nhiều quá trình được thúc đẩy
Đối mặt với Trung Quốc, thế giới dân chủ không thể sử dụng vũ khí trừng phạt mà không tự làm mình bị thương nặng. Nhưng với Nga, họ có thể chịu được những thiệt hại do các lệnh trừng phạt kinh tế được áp đặt lên nước này. Hơn nữa, các biện pháp trừng phạt sẽ giúp các nước đẩy nhanh hơn tiến trình giảm khí thải carbone, khuynh hướng mà thế giới đang theo đuổi.
Tương tự như vậy, Putin đã khiến cho tất cả các nước không muốn tham gia vào bất cứ liên minh quân sự nào như Thụy Điển, Phần Lan phải xem xét lại chính sách của mình.
Ông cũng trao cơ hội cho một trong những thành viên có quan điểm thân Nga nhất của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) là Thổ Nhĩ Kỳ đứng hẳn sang phía Liên minh và tham gia vào cuộc chiến cùng với người Ukraine bằng cách cung cấp cho họ các máy bay không người lái, được cho là đặc biệt hiệu quả.
Có thể ông Erdogan cho rằng việc xuất hiện quá nhiều bên cạnh một quốc gia ngày càng bị cô lập trên trường quốc tế là điều không tốt. Hơn nữa, vì những lý do địa lý và lịch sử, Ankara không muốn Moskva giành lại quyền kiểm soát Odessa và xa hơn là Biển Đen, vì điều này có thể đánh thức ký ức cạnh tranh giữa Đế chế Ottoman và Đế chế Nga. Ông Putin muốn mở rộng biên giới của Nga, nhưng hóa ra lại vô tình thúc đẩy các cuộc thảo luận về quá trình mở rộng EU.
Không chỉ châu Âu, cuộc chiến Ukraine cũng tác động đến bàn cờ châu Á, "chiến dịch quân sự đặc biệt" do Nga thực hiện ở Ukraine có vẻ như mang lại thời gian "nghỉ ngơi" cho Đài Loan (Trung Quốc).
Nhìn những chi phí trực tiếp và gián tiếp mà Nga phải trả cho cuộc chiến ở Ukraine, Trung Quốc cũng có thể đi đến kết luận rằng cần phải chờ đợi trước khi hành động.
Saudi Arabia lại trở nên quan trọng đối với Mỹ
Ngay cả ở Trung Đông và châu Phi, các quốc gia như Syria và Mali cũng sẽ đặt câu hỏi liệu việc chọn Nga làm nhà tài trợ có là sự lựa chọn đúng đắn?
Để giành chiến thắng trong cuộc chiến ở Ukraine hay đối mặt với sự kháng cự của người Ukraine sau khi họ đầu hàng, Nga sẽ phải tập trung tất cả nguồn lực vào đó. Và sự sa lầy của Tổng thống Putin ở Đông Âu có thể sẽ tạo ra chỗ trống để Mỹ một lần nữa đóng vai trò quan trọng ở Trung Đông.
Saudi Arabia của Mohammed Bin Salman, giống như Venezuela của Maduro, đột nhiên trở nên quan trọng hơn trong mắt Washington nhờ nguồn dầu khí dồi dào của họ.
Chỉ còn Ấn Độ của Modi, hiện tại, giống như Trung Quốc của Tập Cận Bình, nước này kiềm chế mọi chỉ trích đối với Moskva. Nhưng liệu thái độ này có thể duy trì được lâu nếu cuộc xung đột tiếp tục diễn ra và gây ra những hậu quả thảm khốc cho nền kinh tế thế giới?
Sự tôn trọng đối với các liên minh là một chuyện, lợi ích quốc gia lại là chuyện khác. Nền dân chủ đầu tiên trên thế giới - về mặt nhân khẩu học - cần ưu tiên phát triển sức mạnh mềm. Hơn nữa, chẳng ai muốn gắn bó số phận của mình với một Nhà nước bị ruồng bỏ, có nguy cơ phá sản, mà chẳng đạt được mục đích gì.
Quan điểm "Hobbesian" ủng hộ Nga
Tất nhiên, cũng có một cách nhìn nhận hoàn toàn khác do một số chuyên gia địa chiến lược đưa ra. Họ là những người hoài niệm về một thời kỳ mà Tổng thống Putin vẫn được coi là một nhà lãnh đạo thực dụng, nhưng có chút kiêu ngạo.
Đối với những người ủng hộ quan điểm "Hobbesian" (ủng hộ chính thể chuyên chế), lực lượng Nga cuối cùng nhất định sẽ giành chiến thắng. Điều này chỉ là vấn đề thời gian.
Và như vậy ngày mai nước Nga sẽ hiện diện mạnh mẽ hơn nhưng ít dân chủ hơn, nhiều chủ nghĩa dân túy hơn và ít quan điểm châu Âu hơn. Song đây không phải là phương án có khả năng xảy ra cao nhất.
Thế giới đã thay đổi chỉ trong hơn hai tuần và giờ là lúc chúng ta cần đi đúng hướng, tránh một sự leo thang hạt nhân hay hóa học. Để có thể cứu vãn tình thế trước khi quá muộn, cần có sự thỏa hiệp hợp lý: Ukraine muốn gia nhập EU chứ không phải NATO./.
